زمین شناسی، کانی سازی و ژئوشیمی منطقه اکتشافی جنوب-غرب تاریک دره، شمال تربت جام، خراسان رضوی

چکیده منطقه اکتشافی تاریک دره در 30 کیلومتری شمال شرقی تربت جام در استان خراسان رضوی قرار دارد. زمین-شناسی این منطقه شامل شیل و ماسه سنگ های دگرگون شده سازند میان کوهی با سن تریاس است که مجموعه توده های نفوذی عمدتا درونی و بندرت نیمه عمیق با ترکیب دیوریتی در آن نفوذ کرده اند. واحدهای نفوذی منطقه شامل بیوتیت هورنبلند دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز مونزو دیوریت، بیوتیت کوارتز دیوریت، هورنبلند کوارتز مونزو دیوریت، هورنبلند کوارتز دیوریت، هورنبلند دیوریت و دیوریت پورفیری می باشند. واحد های سنگی منطقه تحت تاثیر آلتراسیون های سرسیتیک- پروپلیتیک متوسط تا شدید، سرسیتیک- پروپلیتیک ضعیف تا متوسط، سرسیتیک شدید و کربناتیک شدید قرار گرفته اند. آلتراسیون سرسیتیک- پروپلیتیک ضعیف تا متوسط بیشترین گسترش را در منطقه دارد و سبب مورفولوژی خشن و صخره ساز شده است. این آلتراسیون واحدهای هورنبلند کوارتز دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز مونزودیوریت، هورنبلند کوارتز مونزودیوریت، متاسندستون و محدوده زون های گسلی را تحت تاثیر قرار داده است. پذیرفتاری مغناطیسی توده های منطقه از si 5-10×2 تا si5-10×40 متغیر بوده و بنابراین همگی توده ها از نظر سری ماگمایی متعلق به سری ایلمنیت (احیایی) می باشند. نتایج ژئوشیمی این توده های نفوذی نشان می دهد که اغلب توده ها متاآلومینوس بوده و از کم پتاسیم تا پتاسیم متوسط متغیر می باشند. کانی سازی منطقه کنترل گسلی داشته و و دارای روند شمالی- جنوبی و شرقی- غربی و شیب s70w می باشد. ضخامت رگه های کانی سازی بعضاً تا 4 متر هم می رسند. کانی سازی در منطقه شامل دو مرحله اولیه وثانویه می باشد. کانی سازی اولیه شامل آرسنوپیریت، پیریت و کالکوپیریت همراه با باطله کوارتز و کانی سازی ثانویه شامل گوتیت و هماتیت می باشد. کانی سازی در این منطقه به صورت رگچه تکتونیکی در حریم زون های گسلی و بعضاً افشان در واحدهای نفوذی اطراف گسل ها مشاهده می شود. مطالعات ژئوشیمیایی به روش خرده سنگی در سطح، ناهنجاری هایی از عناصر طلا (تا6300 ppb)، مس (تا %8/1)، آرسنیک (تا % 5/14)، سرب (تا 130ppm) ، روی (تا 327 ppm)، نقره (تا 6 ppm)، آنتیموان (تا 254 ppm)، قلع (تا 16 ppm)، تنگستن (تا 35 ppm) و بیسموت (تا 1119ppm) را در محل رگه های کانی سازی نشان می دهد. توده های نفوذی هورنبلند کوارتز دیوریت و هورنبلند دیوریت به علت وجود آلتراسیون های سرسیتیک و پروپلیتیک متوسط تا شدید و همچنین حضور رگه های کانی سازی در آنها و حضور زون های اکسید شده می توانند بخشی از سنگ منشا کانی سازی باشند که در سطح رخنمون پیدا کرده اند. با توجه به احیایی بودن توده های نفوذی (سری ایلمنیت) و مجموعه کانی سازی احیایی منطقه (آرسنوپیریت و پیریت) و همچنین حضور آلتراسیون های سرسیتیک، پروپلیتیک و مقدار بالای طلا، مس، نقره، آرسنیک وتنگستن این کانی سازی می تواند بخشی از سیستم طلای مرتبط با توده های نفوذی احیایی (rirgs) باشد که تایید آن نیاز به بررسی بیشتری دارد.